Asgari fiyata artırım sonrası pek çok sarfiyat kalemi de bu artıştan etkilenecek. Toplu konutlardaki idareler de maliyetleri site aidatı olarak her yıl sistemli olarak yansıtıyor.
Peki taban fiyat artırımı sonrası site aidatlarında ne kadarlık artış olur? Site sakinleri gördükleri fahiş artışa itiraz edebilir mi? Site aidatlarını belirlerken bir üst hudut var mı? Sitede oturan her bir hane kullanmadığı bir hizmeti ödemek zorunda mı?
‘ASGARİ FİYATIN DEĞERLİ TESİRİ VAR’
Konuyla ilgili tüm merak edilenleri Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özlemacıklı, milliyet.com.tr’ye kıymetlendirdi. Özelmacıklı konuşmasında şu tabirleri kullandı: “Ülkemizde site çeşidi yapıların sayılarında kıymetli artışlar oldu. Ortak ömür alanlarının gelişmesi farklı sarfiyat kalemlerini ortaya çıkarıyor. Toplu hayat alanlarında aidat ismiyle anılan ortak masraf ve avans hisselerinde taban fiyat artışının değerli tesiri var.
‘AİDATLARIN YÜZDE 65’İ MAAŞLARA GİDİYOR’
Toplanan ortak masraf ve avans hissesinde işçi sarfiyatının toplam bütçe içerisindeki yeri yüzde 65 düzeyinde. Bir site topladığı aidatların yüzde 65’ini işçi masrafı olarak işçiye ödüyor. Yüzde 15 elektrik sarfiyat kalemi var. Bu sene elektrik maliyetlerinden ötürü aidatlarda elektrik sarfiyatının hissesi artacaktır.
SİTE AİDATLARI NE KADAR ARTAR?
Aidat hesaplamalarında işletme projesi hazırlanması gerekiyor. Yasal açıdan baktığımızda hesaplamanın şayet idare planında özel bir tarih yoksa her takvim yılının birinci ayı içerisinde kat maliklerinden ne kadar toplanacağı, hesabın nasıl yapılacağı bedellendiriliyor. Birçok site yahut idare orta devirde rastgele bir artırım yapmadıysa şu anki topladığı avanslar fakat geçen yılın ocak ayında hesapladığı avanslar. Yalnızca enflasyon oranında baktığımızda yüzde 60 düzeyinde bir artış oldu. Taban fiyat yüzde 30 artmış olsa bile aidatların artışı yüzde 40-45 düzeylerinde olacaktır.
‘BAKANLIK SİTE İDARELERİ İÇİN MEVZUAT HAZIRLIĞINDA’
Site idareleri ticari yerler değildir. Topladığı paralarla kar elde eden yerler değiller. Bütçeyi toplaması lazım. Bu süreçte ödemeyenler ve bununla ilgili türel süreçler uzun vakit alıyor. Birtakım yasal düzenlemeler yapılıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı site yönetimleriyle ilgili bir mevzuat hazırlığında. Önümüzdeki yılın birinci çeyreğinde mevzuat düzenlemesinin çıkarılması planlanıyor. Düzenlemeye nazaran herkes site idaresi yapamayacak. Yapacak firmaların aşikâr kriterleri olacak. Mesleksel yeterlilik evrakı mecburiliği, işletmelerin yetki dokümanı alması, kontrolleri üzere birçok bahse ait düzenleme olacak.
SİTE SAKİNLERİ AİDATA İTİRAZ EDEBİLİR Mİ?
Sadece minimum fiyat artışı kadar kıymetlendirme yapmak gerçek değil. Siteler bu artışı enflasyon oranına nazaran de yapabiliyorlar. Aidat artışları direkt ‘biz bu artışı yaptık’ diyerek belirlenmiyor. Toplu yapılarda iki yılda bir, öbür yapılarda yılda bir genel şura yapılıyor. Genel konseyde aidat artışı vb. yetkiler bedellendiriliyor. İdare heyetinin, genel şura yapmadan devir içerisinde direkt aidat artıma yetkisi sonlu.
Yapılan yıllık işletme projesi ortak sarfiyat ve avans hisselerine nazaran belirlenerek kat maliklerine bildiri ediliyor. Kelam konusu oranda artırım yaptırılıyor. Kat maliklerinin gelen tebligatlara dikkat etmeleri ve itirazlarını ilgili idarelere resmi yollarla iletmeleri gerekiyor.
‘1 AY İÇİNDE DAVA AÇILABİLİYOR’
Kat maliklerinin işletme projesine 7 gün içinde itiraz hakkı var. Toplu yapılarda itiraz yetkisi temsilciler kurulu üyelerine ilişkin oluyor. Kat malikleri kurulunca verilen kararlar aleyhine de kat mülkiyeti kanununa nazaran 1 ay içerisinde dava açılabiliyor. Site aidatları bir zenginleşmeye sebep olacak statüde değildir. Toplu hayat alanlarının sağlıklı kullanılabilmesi için bu bedellerin tertipli olarak alınarak site için harcanması gerekiyor.
AİDAT ARTIŞI İÇİN BİR HUDUT VAR MI?
Aidatlarla ilgili artışta aslında mevzuat manasında bir üst hudut bulunmuyor. Bu artışı enflasyon artışı, binanın bakım maliyetlerini artıran ögelerle ilgili toplanması gereken ek avanslar, aldıkları hizmetlerdeki artışlar, elektrik üzere masraflarda olan yüksek artışlar nedeniyle bütçe çerçevesinde yapılıyor. Yasal manada hudut getirilmesi mümkün değil.”