İSTANBUL – Emek Gençliği, Mesleksel Eğitim Merkezi (MESEM) hakkında hazırladığı raporda, MESEM’in öğrencileri nasıl okuldan uzaklaştırdığını gözler önüne serdi. Emek Gençliği, çeşitli kent ve ilçelerdeki MESEM çalışanlarıyla yaptığı görüşmeyi de rapora ekledi. Personel öğrenciler, toplumsallaşmadan okulla kurduğu ilgiye, ekonomik zorluklardan patronların tavrına, çalışma ortamına dair pek çok şey anlattı. Rapora nazaran en çarpıcı sonuçlardan biri MESEM’in öğrencileri okullardan uzaklaştırması oldu.
PATRONA TEŞVİK ÖĞRENCİ PERSONELLERE ÖLÜM
MEB’in hazırladığı evrakta, MESEM’de iş güvenliğine dair tek bir satır yer almadı. 2023-2024 eğitim öğretim yılında 9 çocuk MESEM kapsamında çalışırken hayatını kaybetti. MEB Şubat 2024’te kendi datalarıyla çocukların çalıştığı MESEM’lerin yüzde 10’unun emekçi sıhhati ve güvenliğine uygun olmadığını duyurmuştu.
Ucuz iş gücü ‘fırsatı’ olarak değerlendirilen özel meslek okulu öğrencileri başına işverenlere 57 bin lira teşvik veriliyor. Buna karşın pek çok öğrenci cep harçlığı dışında bir fiyat alamadığını belirtiyor.
‘PATRONLAR OKULA GİDİLMESİNE MÜSAADE VERMİYOR’
Raporda MESEM kapsamında çalışan bir çocuğun sözleri ise üstüne bir de şiddet gördüklerini gözler önüne serdi: “Çoğu arkadaşımın işvereni haftanın bir günü dahi okula gidilmesine müsaade vermiyor. Okulda da zati ders niteliğinde hiçbir şey görmüyoruz. Atölyedeki bir arkadaşım geçtiğimiz haftalarda işveren ve ustalar tarafından darp edildiğini söyledi. Misal olayları sınıftaki başka arkadaşlarım da konuşuyor.”
İstanbul Ümraniye İMES’ten bir MESEM öğrencisi de yaşadıklarını şöyle anlattı: “Haftanın bir günü okula gelip ders görmem gerekiyor. Lakin işveren müsaade etmiyor gelmeme. ‘Okulda aslında bir şey öğreneceğin yok. Gel, çalış. Burada okuldan daha fazla şey öğrenirsin.’ diyor. Ben devamsızlık olduğunu ve yok yazıldığımı söylediğimde de ‘Sen kafanı takma devamsızlığa. Sen işe gel. Ben okulla konuşur, devamsızlığını sildiririm.’ diyor.
‘HİÇBİR HAYALİM YOK’
Durum sadece İstanbul’da değil, Antep’te de benzeri. Öteki bir MESEM öğrencisi, ilgi duyduğu uğraşlara vakit ve para ayıramadığını söyledi: “Bizlerin rastgele bir kültürel, toplumsal yahut sanatsal bir uğraş edinecek imkanımız yok. Ben en son sinemaya iki sene evvel gittim, tiyatroya hiç gitmedim. Bir toplumsal aktivitemiz yok. Bir kütüphane aboneliğim vardı, ortada oraya gidip kitap okuyordum, kütüphaneyi yıktılar. Mitolojiye ilgim var ancak yemek yiyecek param yokken nasıl kitap alayım? Evvelden halı alana giderdik ancak saati 300 TL olmuş. Tek yaptığımız parkta oturup çekirdek çitleyip, kola içmek. Kola bile 25 TL oldu artık.”
İstanbul İMES Sanayi Sitesinde çalışan 16 yaşındaki MESEM öğrencisi: “İki yıldır endüstride çalışıyorum, 4 tane kardeşim var. Ailemin maddi durumu nedeniyle MESEM’e geçtim. Aldığım fiyat 6 bin lira. Günde 10 saat çalışıyorum. Aldığımı meskene veriyorum. Hiçbir gelecek hayalim yok. En azından minimum fiyat almak isterdim.”
MESEM öğrencilerinin fiyattan çalışma saatine ve iş güvenliğine kadar pek çok sorunu bulunuyor. Lakin bu problemler çözülmüş değil. Tuzla Gemi Sanayii Sitesi’nde çalışan bir MESEM öğrencisi, bakın şartlarını nasıl anlattı: “Çalışma saatlerimiz muhakkak değil. ‘Şu saatte girip şu saatte çıkıyoruz’ diyemiyorum. İş ne kadar sürerse o kadar çalışıyorsun mecbur. Genelde 10 saat civarında çalışıyoruz. Lakin rekorumuz 17 saat.”
‘OKUL KAPANINCA TATİL YOK’
Ankara ve İzmir’de de durum birebir. MESEM işverenleri ne çocukların hak edişini ne de müsaadelerini veriyor. Ankara OSTİM’den 17 yaşında bir MESEM öğrencisi: “Öyle tatil falan hakkımız yok bizim. Okullar da kapandığına nazaran işverenin gözünde personeliz. Olağanda bizim yazın 1 ay müsaade hakkımız var lakin bu işlemiyor. Müsaade isteyince işveren ‘Bura sanayi, ne müsaadesi o denli koçum?’ diyor.”
Bornova Mesleksel ve Teknik Anadolu Lisesinden bir öğrenci: “Vestel’de çalışıyorum. Cumartesi de dahil haftanın 5 günü ve günde 10-11 saat çalışıyorum. Öteki hiçbir şey yapamıyorum. Benim işim elektrik-elektronik fakat öbür işler de yapıyorum. Bir gün televizyona, bir gün klimaya bir gün nakliyeye çıkıyorum. Her türlü işi yaptırıyorlar.”