Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Sözcüsü Margaret Harris’in, maymun çiçeği virüsünün eskisinden daha süratli yayıldığını ve yüksek mevt oranına sahip olduğunu açıklaması sonrası Türkiye’de de kaygıya yol açan hastalıkla ilgili ÇÜ Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Yeşim Taşova, değerlendirmelerde bulundu. M-Çiçeği’nin yeni bir hastalık olmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Yeşim Taşova, “Maymunlarda 1958’de, insanlarda 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görülen hastalık, akabinde Orta ve Batı Afrika’daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu 11 ülkede görüldü. 2022 yılına kadar hastalık vakit zaman Afrika kıtasından enfekte hayvanlar yahut beşerler aracılığıyla başka kıtalara taşınarak, buralarda az sayıda insanı etkiledi” dedi.
‘2023 SONUNA YANLIŞSIZ DENETİM ALTINA ALINDI’
2022 yılında Afrika dışında birinci kere yaygınlık kazanıp, Türkiye dahil yaklaşık 100 ülkede tespit edilen hastalık nedeniyle DSÖ’nün 2023’te ‘küresel halk sıhhati acil durumu’ ilan ettiğini hatırlatan Prof. Dr. Taşova, “Bu sayede ülkelerin sürveyans yapması, savunmasız kümelerin aşılanması üzere tedbirleri alması sağlanarak salgın, 2023 sonuna yanlışsız denetim altına alındı. Mayıs 2023’te DSÖ tarafından global acil durum sonlandırıldı. Fakat tüm dünyada M-Çiçeği olguları az sayıda olmakla birlikte günümüze kadar görülmeye devam etti” diye konuştu.
BİR GÜN ARAYALA ACİL DURUM İLAN ETTİLER
2023’ten itibaren Afrika’da, bilhassa Kongo’da olmak üzere daha ağır seyirli enfeksiyon yapabilen alt tipin yol açtığı önemli bir salgın başladığını anlatan Prof. Dr. Taşova, “Sadece Kongo’da 2024 Ocak’tan itibaren şu ana kadar 15 bin kişi hastalandı, 461 kişi hayatını kaybetti. Ruanda, Burundi ve Uganda üzere komşu ülkelere de yayılım oldu. Bu nedenle Afrika CDC, 13 Ağustos 2024’te, DSÖ’de 14 Ağustos 2024’te M-Çiçeği salgını için tekrar milletlerarası halk sıhhati acil durumu ilan etti. Bu ilanın emeli ülkeleri teşhis ve tedavi için gerekli tedbirleri almaları, kaynak ayırmaları konusunda uyarmak ve böylelikle salgının denetim altına alınmasını sağlamaktır” dedi.
’50 YAŞ ÜZERİ BİREYLER İÇİN KORUYUCULUK SEVİYESİ BİLİNMİYOR’
Genellikle 2-4 hafta içerisinde zaten uygunlaşan hastalığın bağışıklığı baskılanmış bireylerde ve küçük çocuklarda ağır tablolar oluşturduğunu kaydeden Prof. Dr. Taşova, DSÖ’nün maymun çiçeğinden yüzde 85 muhafaza sağlayacağını bildirdiği, çiçek aşısının 50 yaş üzeri bireyler için koruyuculuk seviyesinin ne oranda devam ettiğinin bilinmediğine dikkat çekti. Prof. Dr. Taşova, “Afrika’daki konut içi bulaşmaların çiçek aşısı olmuş bireylerde daha az olduğu ve ağır hastalıktan korundukları gözlenmiştir. Çiçek ve suçiçeğinde görülen cilt lezyonlarına misal lezyonlar görülmekle birlikte hem lezyonların bedendeki yerleşimleri hem manzaraları hem de seyirleri farklıdır. Ayrıyeten çiçek hastalığı aşı sayesinde yeryüzünden 1980 yılından itibaren silinmiştir. Son 1 ay içinde hastalığın görüldüğü Afrika, Avrupa ülkeleri, ABD üzere ülkelere gitmiş olan bireylerle yakın teması olanlarda hastalık belirtilerinin görülmesi, M-Çiçeği’ni düşündürmelidir” diye konuştu.
MAYMUN ÇİÇEĞİ İLE PANDEMİ İLİŞKİSİ
Pandemiye yol açma mümkünlüğünün beklenmediğinin altını çizen Prof. Dr. Taşova, “2023 salgınında tüm kümelerin etkilenmesi, daha süratli yayılım olması ve daha yüksek oranda vefat görülmesi nedenleriyle dertler artmıştır. M-Çiçeği hastalığının belirti ve bulgularının besbelli olması, nadiren belirtisiz enfeksiyon yapması, yakın ve uzun vadeli temasla bulaşması, DNA virüsü olduğundan daha az mutasyon geçirmesi ve Covid-19’daki üzere yeni varyantların çıkmaması, temel olarak teneffüs yoluyla bulaşan bir virüs olmaması üzere özelliklerden ötürü Covid-19 gibisi bir büyük salgın yapması beklenmemektedir” dedi.